De roep om een zevende staatshervorming en zelfs om confederalisme klinkt steeds luider in het Belgische politieke landschap. Voorstanders presenteren het als een pragmatische volgende stap in een lange institutionele evolutie. Nochtans verdient deze piste een kritische, rationele heroverweging. Niet omdat hervormingen per definitie onwenselijk zijn, maar omdat confederalisme voor België fundamenteel problematisch is – zowel juridisch als politiek.

Confederalisme is geen verfijning van federalisme, maar iets wezenlijk anders. Het betreft een samenwerkingsverband tussen volledig soevereine staten die via internationale verdragen afspraken maken over beperkte, gemeenschappelijke belangen. De centrale structuren ontlenen hun macht niet aan burgers, maar uitsluitend aan de deelnemende staten. Wie dit model naar België wil transponeren, pleit dus impliciet voor de voorafgaande onafhankelijkheid van de deelstaten. In die zin is een “confederaal België” een contradictio in terminis.

Een confederale staatsstructuur veronderstelt immers twee ingrijpende stappen: eerst de ontbinding van de bestaande Belgische staat en grondwet, vervolgens het afsluiten van een internationaal verdrag tussen de nieuw ontstane staten. Dat proces staat gelijk aan een splitsing van het land. Het voorstellen van confederalisme als een onschuldige institutionele bijsturing miskent deze realiteit.

Vooraleer men zulke verregaande stappen overweegt, dringt een andere, veel fundamentelere oefening zich op: een grondige evaluatie van de zes staatshervormingen sinds 1970. Telkens werd meer autonomie verkocht als een middel tot efficiënter bestuur, grotere beleidshelderheid en een overheid dichter bij de burger. Vijftig jaar later is het legitiem te vragen in welke mate die beloftes zijn ingelost.

Het antwoord stemt weinig optimistisch. België kampt vandaag niet met een tekort aan bevoegdheden, maar met een overdaad aan bestuursniveaus. Niet met een gebrek aan autonomie, maar met versnippering van verantwoordelijkheid. En niet met een democratisch tekort, maar met bestuurlijke ondoorzichtigheid. Voor burgers is het vaak onduidelijk wie waarvoor bevoegd is, laat staan wie ter verantwoording kan worden geroepen wanneer beleid faalt.

De fundamentele voorafgaande vraag die moet gesteld worden is , wat is de meerwaarde van de 6 staatshervormingen  geweest voor de burger ?