Onze pensioenen zijn gestoeld op een eenvoudig maar krachtig principe: solidariteit tussen generaties. Wie vandaag werkt, betaalt mee voor het pensioen van wie gisteren werkte. Maar dat systeem kraakt. Niet omdat het onrechtvaardig is, wel omdat de cijfers onverbiddelijk zijn.

De vergrijzing is geen probleem, het is een succesverhaal. We leven langer, gezonder, en blijven langer actief. Maar dat betekent ook: meer gepensioneerden, en dus meer druk op onze sociale zekerheid. Tussen 2023 en 2033 stijgt het aantal ouderen in Vlaanderen met meer dan 20%. Tegen 2050 zullen er wereldwijd meer 60-plussers zijn dan jongeren. In Europa zal er in 2060 naar verwachting nog maar twee actieven per gepensioneerde zijn.

Deze demografische realiteit laat weinig ruimte voor uitstelgedrag. Willen we onze pensioenen betaalbaar houden, dan moet er langer gewerkt worden. Werken tot 70 jaar? In Noord-Europa toont men dat het kan – en dat het werkt. Waarom zouden wij achterblijven?

Toegegeven: niet iedereen kan of moet langer werken. Uitzonderingen voor zware beroepen of gezondheidsproblemen zijn vanzelfsprekend. Maar het uitgangspunt moet zijn: wie wíl en kán werken, moet daartoe ook gestimuleerd worden.

De discussie over werkduur wordt vandaag vaak gekaapt door karikaturen en angstbeelden. Maar onze babyboomers werkten ook decennia lang, zonder al te veel te klagen. Zij betaalden voor de generaties voor hen. L’histoire se répète.

We moeten durven focussen op de essentie: hoe houden we voldoende actieven tegenover het groeiende aantal gepensioneerden? De oplossing ligt niet in tijdelijke maatregelen zoals het schrappen van indexeringen, het verhogen van vermogensbelastingen of het uitdelen van bonussen. Dat zijn pleisters op een wonde die dieper zit.

Wat nodig is, is een breed gedragen besef dat solidariteit niet vrijblijvend is. Dat onze welvaart enkel houdbaar blijft als we allemaal ons steentje blijven bijdragen – ook als dat betekent dat we iets langer werken.

De klok tikt. Tijd om te handelen.

Geert Messiaen