• Het adagium "iedereen wil oud worden maar niemand wil het zijn" ... een doordenker. 

Met zijn allen, jong en oud, zinvol bijdragen en inzetten voor het welzijn van ouderen en kwetsbare mensen.

Instaan voor waardigheid, levenskwaliteit en respect voor de autonomie van ouderen.

Naar ouderen moet er meer geluisterd worden.

Ouderen moeten volwaardig kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven, noem het gerust een actief burgerschap voor ouderen.

Ouder worden is in de eerste plaats een geluk en geen probleem. En gelukkig wordt de mens ouder en ouder; dit is hét positieve aan de vergrijzing.

Gemiddelde levensverwachting : in Vlaanderen 80,4 bij mannen - 85 bij vrouwen

in 2030 : 1,47 miljoen 67 plussers. 

in de komende 10 jaar 30 % meer 80 plussers ,dwz 350.000 Vlamingen- dat is 5 % van de bevolking.

Tegen 2070 zou de "vergrijzing binnen de vergrijzing" verder oplopen tot 6,5%, wat staat voor 400.000 85 plussers ( Federaal planbureau  en Statbel 2018, 2021).

De manier waarop we ouder worden hangt van verschillende factoren af. Dat maakt immers de groep “oudere” volwassenen in onze samenleving zeer divers en moeilijk te bepalen. De term “oudere volwassenen“ omvat immers zowel de honderdjarige als de zestiger die de actiefste jaren van zijn leven beleeft. En meer “dé oudere “ bestaat niet (leerboek Gerontologie Christel Geerts).

Veroudering is in elk geval geen ziekteproces.

Verouderen = niet gelijk aan economisch nutteloos, politiek machteloos, kwetsbaar, last voor de samenleving.

Vergrijzing = een succesverhaal - veel meer mensen dan vroeger worden ouder. Dankzij de geneeskunde blijven we langer gezond, dit ondanks de grote sociale verschillen. 

Ouderen zijn onmisbaar en bijzonder nuttig voor de maatschappij en vormen een belangrijk deel van de samenleving.

Ja, de ouderenzorg moet hertekend worden.

WAARDERING

 Bij wijze van start wil ik mijn waardering uitspreken voor alle zorgondernemers, medewerkers en vrijwilligers die zich dag in dag uit inzetten in de ouderenzorg.

De impact die gezamenlijk wordt ingezet op het welzijn en de levenskwaliteit van ouderen is niet alleen deugd- doend, maar ook aangewezen.

Ouderen hebben meer dan ooit hun plaats in onze omgeving, in onze maatschappij.

Ouderen moeten zich veilig, geliefd en verzorgd voelen.

Talrijke boeken, opiniestukken worden de dag van vandaag besteed aan ouderen.

Voor mij is dit een must! En als sensibilisering kan dit tellen ! Zeker weten.

De aandacht voor ouderen mag niet verminderen ...integendeel.

Vaak horen we menig verhaal dat er iets misgaat met de manier waarop we met ouderen omgaan.

De protestgeneratie of de babyboomers, die nu medio-zestigers en zeventigers zijn, laten zich op dit vlak terecht horen en hebben hierover een uitgesproken mening.

Het boek " Grijs aan zet" maakt het via talrijke getuigenissen overduidelijk dat "de oudere niet bestaat" - ieder heeft zijn - haar eigen leven, eigen wensen en ontgoochelingen.

Terecht worden ook 4 generaties ouderen aangehaald :

1 de vooroorlogse generatie ( 1910-1930)

2 de stille generatie ( 1931-1941) of volgzame generatie

3 de protestgeneratie of de babyboomers ( 1941-1955 )

4 de generatie X ( 1956-1970 ) soms ook de misplaatste verloren generatie genoemd 

De ouderen van vandaag - zie generatie 3 -  zijn een generatie van mondige mensen en dat blijven ze best zo lang mogelijk.

De huidige generatie van de babyboomers willen ouder worden en de hoge leeftijd anders beleven dan voorheen.

Oud worden was eerder synoniem van steeds zwakker worden, zich liefst spontaan terugtrekken uit de drukke wereld van actieve burgers en de vele engagementen. 

ENKELE UITGESPROKEN EN  BELANGRIJKE ITEMS in het kader van  de vergrijzing

=================================================================

 BETUTTELING

De betutteling van ouderen raakt maar niet weg uit onze maatschappij - ook de schok die velen te wachten staat eens de magische grens van 65 jaar wordt bereikt.

Vele poorten en kanalen worden met de leeftijd van 65 gesloten.

Je bent op, ten einde krachten, tijd voor de zetel.

Het botsen tegen die leeftijdsgrens mag geen moedeloosheid of beter nog nutteloosheid betekenen.

Stereotypen, vooroordelen, in het bijzonder verkleinwoorden ... beletten dat ouderen au serieus worden genomen. 

Sorry, maar verkleinwoorden komen over als neerbuigend en onrespectvol.

"Graag nog een koffie aub" ..."Uw koffietje komt eraan madammeke"  

Hier moet een nieuwe bewustwording ontstaan. 

Ouderen kunnen een meer dan een waardevolle en actieve rol bekleden in de maatschappij.

Is het immers geen realiteit dat in het verenigingsleven en in het vrijwilligerswerk de groep van "ouderen" de hoofdvogel met een “act de présence" en vooral met inzet afschieten.

Hallo jongeren?

Nee, ouderen willen aan hun "ouder "worden meer dan ooit een betekenis geven en dit dagelijks invullen. 

Laat ons focussen op samenwerking, kwaliteit en ...positiviteit.

Net zoals de Belgische burgers, de bevolking tout court recht hebben op een eerlijke en constructieve politiek , hebben onze ouderen recht op juiste informatie en vooral op waardig ouder worden. 

DISCRIMINATIE

Topic is de leeftijdsdiscriminatie.

De WGO ( Wereldgezondheidsorganisatie) pleit ervoor in dit kader de versterking van intergenerationele contacten.

65 jaar wordt een harde grens ...verplicht met pensioen op vele vlakken, het werk, politiek... 

Een ouwe van 65 jaar : "zeg wat kan die nog" ...ballast tout court en angst voor machteloosheid en nutteloosheid ...of zeg maar : afgeschreven. 

Tijd om te ageren en om het einde van de loopbaan ten gronde te herbekijken.

Bizar dat er op internationaal vlak geen verbod bestaat om te discrimineren op basis van leeftijd.

 OUDERENRECHTEN

We staan voor ongekende demografische uitdagingen, daarom is het essentieel dat bijzondere aandacht wordt besteed aan de rechten en het welzijn van ouderen.

Tijd ook dat er een ombudsman voor ouderen wordt ingevoerd - de hulplijn 1712 is goed, maar onvoldoende. 

Noem het ook maar een charter met rechten van ouderen.

De rechten van ouderen worden vaak niet erkend, genegeerd of onvoldoende beschermd.

Amnesty international heeft een documentatie aangelegd hoe conflicten, crises en de COVID -19 ouderen aan specifieke risico's hebben blootgesteld.

Een nieuw verdrag om ontoereikende bescherming te compenseren is dan ook een must. 

Momenteel is er geen coherent, alomvattend en geïntegreerd internationaal verdrag dat specifiek de rechten van ouderen beschermt.

Vandaar het belang van zo n specifiek verdrag.

Ouderen vormen zowel in ons land als wereldwijd een belangrijke en steeds groter wordende groep in de samenleving.

In 2050 zal 1,5 miljard mensen ouder zijn dan 65 jaar en daarmee een zesde van de wereldbevolking uitmaken.

1 op 4 Europeanen zal dan 65 jaar oud zijn. 

In Vlaanderen zal het aantal 65 plussers toenemen met 20 %.

80 plussers zullen met meer dan 30 % stijgen.

Mensenrechten van ouderen : het belang van een apart VN verdrag - het zet onder meer ook de oudste ouderen op de radar. 

Die steeds groter wordende groep wordt meer en meer geconfronteerd met negatieve opvattingen, uitsluiting en discriminatie.

De VN commissaris voor Mensenrechten en vele experts zijn grote voorstander van een specifiek VN verdrag , zoals die al bestaat voor kinderen en personen met een handicap. 

Daarom deze aansporing tot onze regering ...time to act op een hoger niveau. 

DIGITALISERING

Iedere oudere  is momenteel niet aan boord van de digitale snelheidstrein ..

Eurostat (2022) heeft het om 18 % bij 65-74 jarigen die nog nooit internet gebruikt hebben.

Laaggeschoolden, mensen met een laag inkomen zijn de voornaamste slachtoffers van niet internet gebruik.

Ouderen zijn niet met computers opgegroeid.

In de huidige maatschappij is het echter een vast gegeven geworden waar men niet meer om heen kan. Voor vele ouderen is  de digitale wereld nog steeds een onbekende. Dit zorgt voor een grote eenzaamheid en onbeholpenheid.

1 op 8 Belgische ouderen tussen de 65 en de 74 jaar kampt met eenzaamheidsgevoelens.

Een item waar onze maatschappij alert voor moet zijn, net als  het item tijdens de coronaperiode waar uit angst de ouderen het meest essentiële werd ontnomen, nml het menselijk contact met als gevolg een onredelijke beknotting van de vrijheid.

Banken, mutualiteiten, energieleveranciers, internetproviders, openbare diensten zetten steeds meer in op digitalisering. Het individueel contact verdwijnt. 

De digitale kloof bestaat er ongetwijfeld.

December 2020 : 7 % van de Belgische bevolking tussen 16 en 74 jaar heeft nog nooit het internet gebruikt.

10 % beschikt thuis niet over een internetverbinding.

WOONZORGCENTRA versus BEJAARDENTEHUIZEN

Laat ons vooreerst duidelijk stellen dat de verhuizing van oudere mensen een negatieve impact heeft op de levensverwachting omwille van de kwetsbaarheid en weerstand van verandering. (Europees Hof voor de Rechten van de Mens) 

Een verhuis naar een woonzorgcentrum mag geen laatste hoofdstuk maar moet  een nieuw hoofdstuk in een mensenleven worden.

De uitdrukking "bejaardentehuizen" is zo afschuwelijk dat het onfatsoenlijk is/was dat we op het idee kwamen om ze zo te noemen.

Vele woonzorgcentra ondergingen sedert de coronaperiode (2020-2022 ) een metamorfose.

Gelukkig maar ...het moet m.i. kleinschaliger, bij voorkeur in een buurt.

Woonzorgcentra met inspraak en waarom niet met medebestuur van de bewoners.

Er is iemand of een instantie nodig waar de "oudere" terecht kan met zijn vragen en problemen. 

Woonzorgcentra dienen dialoog en participatie als een prioriteit van hun werking te zien.

De gemiddelde leeftijd van de ouderen in woonzorgcentra is vandaag rond de 87 jaar en de gemiddelde verblijfsduur is steeds verder gekrompen, nu gemiddeld anderhalf jaar tot twee jaar. 80 plussers nemen er in sterke mate toe - van al die ouderen is slechts 6% opgenomen in een woonzorgcentrum.

Evolutie alternatieve woonvormen:

Gepaste woonzorgvormen in een waaier van mogelijkheden ontwikkelen voor fragiele ouderen blijft een urgente opdracht .

Kleinschaligheid creëren is de grote vraag, zeg maar roep, maar is niet evident. 

• jaren negentig : serviceflats
• 2009 serviceflats omgedoopt tot assistentiewoningen
• woonzorgzone in vele varianten : toegankelijke woningen binnen bestaande centrumwijken, rusthuizen evolueerde naar woonzorgcentra
• tijdelijke woonzorgen : dagverzorgingscentra, centra voor kortverblijf, nachtverblijf, lokale dienstencentra, ondersteuning thuiszorg
• 2018 gemeenschapshuizen, collectieve woonprojecten, cohousing
• 2021 kangoeroe wonen of zorgwonen
• 2022 zorgzame buurten 

Het woonzorgcentrum mogen we ook niet te snel afschrijven.

Kleinschaligheid is mooi, maar is zeker niet alles oplossend.

De uitdaging is om mensen lang in hun vertrouwde omgeving te laten wonen, maar dit kan helaas niet altijd tot het einde van het leven.

ARMOEDE ,GEZONDHEID en EENZAAMHEID

In de groep van Vlaamse 65-plussers leeft 14 % met een inkomen onder de armoederisicodrempel (Statistiek Vlaanderen 2022).

Dit zijn onrustwekkende cijfers.

Ouder worden in een financieel precaire situatie brengt gezondheidsrisico's en een stijgende kans op sociale uitsluiting met zich mee.

Het laatste armoedeonderzoek in 2022 stelde vast dat de 65 plussers de leeftijdsgroep is die het hoogste armoederisico heeft.

Er ontbreekt de dag van vandaag een structureel beleid rond eenzaamheid bij ouderen. 

Vlaanderen zet het mes in de bussen van De Lijn, bankautomaten en fysieke winkels verdwijnen en thuiszorg moet het minder middelen doen.

Belgie staat hoog bovenaan in de problematiek "eenzaamheid bij ouderen".

Dan moet men niet verbaasd zijn dat er niet echt naar de ouderen geluisterd wordt.

DEMENTIE

Meer dan 140.000 mensen in Vlaanderen en Brussel hebben dementie - tegen 2070 zal dit aantal verdubbelen.

Dementie dé uitdaging in de toekomst.

De woonzorgomgeving van morgen zal zich voor een stuk zelf moeten organiseren ... volgens mij kleinschalig en op de maat van de bewoner met dementie.

Hiervoor zal een  goede opleiding, training op de werkvloer moeten voorzien worden.

Ook mensen met dementie willen niet betutteld worden. 

BELEID

Beleidsmakers denken niet in het belang van ouderen.

Bij beleidskeuzes zou er 

 1 een "ouderentoets" moeten bestaan, zoals  ook voor kinderen.

 2 veel meer ouderen moeten zetelen op de plaatsen en organen waar de beslissingen genomen worden.

 3 de aanstelling  van een ouderenrechtencommissaris moet een feit worden.

 4 een Vlaams minister van Ouderenbeleid. 

VERKIEZINGEN

Vergrijzing moet aangegrepen als een "politieke" kans;

De Vlaamse ouderenraad publiceerde recent in een memorandum 36 actiepunten voor de komende Vlaamse, Federale en Europese verkiezingen.

Ook hier hebben "ouderen" hun plaats, net als in reclame ,TV en radioprogramma's.

Tijd dat gebouwd wordt aan een sterk ouderenbeleid, niet op korte, maar op middellange, lange termijn, kortom een breed, ambitieus en doordacht beleid - geen ééndags-politiek aub! 

De vergrijzing neemt drastisch toe.

Ouderen zijn inderdaad meer dan ooit een waardige actieve schakel in de samenleving ... waar ze een waardevolle plaats moeten krijgen.

Ik som graag die actiepunten betrekking hebbend op ouderen op :

- ontwikkel een veelzijdig preventiebeleid rond gezond, actief en kwaliteitsvol ouder worden.

- werk een langetermijnvisie uit op de ouderenzorg.

- de overheid moet structureel meer inzetten op meer beroepskrachten in de zorg. 

- versterk participatiekansen op elke leeftijd.

- zet de strijd tegen digitale uitsluiting voort.

- ondersteun het sociaal-cultureel volwassenenwerk voor ouderen.

- bouw verder aan zorgzame buurten.

- ontwerp en implementeer een anti-eenzaamheidsstrategie.

- maak het openbaar vervoer aantrekkelijk en hou het betaalbaar.

- verbeter de publieke beeldvorming over ouderen.

- garandeer inspraak op elke leeftijd.

- garandeer een stem voor ouderen in het lokaal beleid. 

- zorg uiteindelijk voor een slagkrachtig kader voor de federale adviesraad voor ouderen. 

- graag een structureel beleid rond aangepast en aanpasbaar bouwen en renoveren.

- versterk de toegankelijkheid van publieke gebouwen.

- creëer een proefomgeving rond alternatieve woonvormen voor ouderen met zorgnoden.

- zorg dat elke oudere met zijn/haar pensioen een kwaliteitsvol leven kan leiden.

- werk de personeelstekorten in de zorg weg.

- maak het beroep en vorming van geriaters meer aantrekkelijk. 

- meer geriaters en personeel zodat ziekenhuizen niet verplicht zijn geriatrische bedden  of geriatrische afdelingen te sluiten. 

- voorzie verkiesbare plaatsen bij verkiezingen.

- mantelzorgers moeten echt beter ondersteund worden ... in de ouderenzorg vervangen zij 121.000 voltijdse medewerkers.  

- aanpak van de veroudering van het woonpatrimonium.

- structureel beleid rond eenzaamheid bij ouderen. 

enz. enz. enz 

​

BESLUIT

Ouderen moeten een stem krijgen in het maatschappelijk debat.

Gesprek, dialoog zijn nodig, al te vaak worden er voor ouderen keuzes gemaakt in plaats van door de ouderen.

Er moet naar ouderen geluisterd worden.

De dag van vandaag is een dialoog tussen generaties nodig - geen machtsstrijd.

Er is nood aan helpende handen en financiële middelen.

Er is tenslotte meer dan ooit nood aan een lange termijnvisie en een kader dat flexibel genoeg is om actie te ondernemen.

Geert Messiaen

September 2023