essay Geert
Messiaen
OPINIESTUK
GESCHREVEN op 1 maart 2013 !
Deze
tekst en zienswijze zijn in 2023 actueler dan ooit
Er bestaat in de constitutionele doctrine geen enkele discussie
over het feit dat een confederatie of statenbond een samenwerkingsverband is
waarbij onafhankelijke staten bij verdrag regelen welke bevoegdheden ze samen
wensen uit te oefenen. Met andere woorden, wie zegt voorstander te zijn van een
confederale Belgische staat (contradictio in terminis) is meteen ook vóór de
onafhankelijkheid van de deelstaten. Een confederaal België impliceert immers
dat aan de deelstaten een volledige soevereiniteit wordt gegeven en dat zij
nadien in een internationaal verdrag afspreken om bepaalde bevoegdheden samen
uit te oefenen. Hoe dan ook houdt een confederaal België in: (1) dat eerst een
splitsing in de deelstaten wordt doorgevoerd, (2) dat een einde wordt gemaakt
aan de grondwet en dat deze wordt vervangen door een internationaal verdrag.
Confederalisme is dus geen doorgedreven vorm van federalisme.
Confederalisme is wezenlijk iets anders en veronderstelt de onafhankelijkheid
van de betrokken geconfedereerde staten. Concreet wil dat zeggen dat de
confederalisten en de separatisten eigenlijk hetzelfde willen: de
onafhankelijkheid van Vlaanderen en Wallonië. Over wat met Brussel dient te
gebeuren spreekt niemand zich in dergelijke constructie uit. Alleen beloven de
confederalisten dan om met de overige, voormalige Belgische deelstaten een
internationaal verdrag te sluiten, terwijl de separatisten sensu stricto zelfs
dat een brug te ver vinden. Het blijft evenwel onaanvaardbaar dat bepaalde
politieke partijen die beweren het confederalisme na te streven, verzwijgen dat
zij dus voor Vlaamse en Waalse onafhankelijkheid zijn. Van veel respect voor
een eerlijk debat en voor de bevolking getuigt een dergelijke houding niet. Net
zoals het betreurenswaardig is dat de pers nalaat hierop te wijzen.
Ik vind het wel onwaarschijnlijk dat zij die aan onze
staatinrichting bricoleren blijkbaar niet de precieze draagwijdte kennen van
hun eigen uitgangspunten. Nog erger is dat de bevolking niet correct wordt
geïnformeerd over de ware implicaties van de 'legitieme Vlaamse eisen voor een
confederale staat'. De fase waarin onduidelijkheid en mistspuiterij
aanvaardbaar waren, is nochtans allang voorbij. Het is nog maar de vraag of de
Vlaamse bevolking echt wel zit te wachten op het confederalisme. Is het
groeiend aantal stemmen op een partij als de N-VA daarvoor werkelijk het
ultieme bewijs of zijn er andere redenen? Zoals een onvrede over de
traditionele partijen bij voorbeeld? Moet de bevolking over zo’n ingrijpend
thema niet minstens haar mening worden gevraagd in een referendum? Het wordt
hoog tijd om weer met de voeten op de grond te komen en de hele discussie in
het breder kader te plaatsen waar ze thuis hoort. Confederalisme wordt
voorgesteld als een doel op zich en niet als een middel om de overheid en dan
vooral de dienstverlening aan de bevolking efficiënter te doen verlopen.
Zal het werkelijk efficiënter zijn? Ik heb zo mijn twijfels. Om te
beginnen, een praktisch argument. Wanneer we spreken van onafhankelijke staten,
zal Brussel bijna zeker een volwaardige stadsstaat worden en kan het logisch
gezien geen hoofdstad meer zijn van een andere staat. Wat zal de verhuis van
het Vlaams Parlement, van alle Vlaamse kabinetten en van alle Vlaamse
administraties uit Brussel naar Vlaanderen de Vlaamse burger wel niet kosten?
Diezelfde burger moet met de crisis nù reeds het gelag betalen door een
slechtere openbare dienstverlening. En omgekeerd, welke weerslag zal dat
vertrek hebben op de Brusselse economie? En dan blijft natuurlijk nog de vraag
of er geen dringender problemen zijn om aan te pakken. Ik denk in de eerste
plaats aan de wereldwijde economische crisis die ons al een jaar of vijf in de
ban houdt.
Hoe kunnen we onze ziekteverzekering en onze pensioenen leefbaar
houden in het licht van de vergrijzing? Hoe zorgen we ervoor dat de
knelpuntberoepen in de zorgsector ingevuld raken? Ik denk anderzijds ook aan de
torenhoge werkloosheid, vooral dan onder jongeren in de grote steden, aan de
toenemende armoede en sociale uitsluiting en, deels als gevolg daarvan, aan de
alsmaar toenemende kleine èn grote criminaliteit die een sociale tijdbom vormt
onder ons samenleven. Ik denk tenslotte ook aan de gigantische milieuproblemen,
te beginnen met de opwarming van de aarde, maar ook aan de opstapeling van
gevaarlijke stoffen in de voedselketen, in de leefomgeving en dus ook in ons
lichaam. Het zijn allemaal zaken die op een ruimer niveau moeten worden
aangepakt. Daarom is het mobiliseren van de politieke energie voor gekissebis
rond confederalisme alleen al vanuit ethisch standpunt compleet onaanvaardbaar!
Ik onderschrijf dan ook volledig het standpunt van Prof. Dr. Koen
Lemmens, Prof. Dr. Paul de Hert en Prof. Dr. Serge Gutwirth die doceren aan de
faculteit recht en criminologie van de VUB en een dergelijke oproep en visie
eerder gepubliceerd hebben in de Morgen. Alsook de betekenis van
het confederalisme van Murray Bookchin geschreven in november 1990 – verschenen
in the Meaning of Confederalism – dit is trouwens de kern en
de samenvatting van het bovenvermelde. Daarom zeg ik klaar en duidelijk
confederalisme NEE, cohabitatie JA! België is een federale staat, samengesteld
uit de gemeenschappen en de gewesten.
Geert Messiaen
Izegemseaardeweg 198
8800 Roeselare