Vaststellingen
———————-
Woonzorgcentra zijn vandaag gelukkig veiligere havens. Het is er ook goed vertoeven, dank zij de inzet en deskundigheid van het aanwezige verzorgend personeel, medewerkers, mantelzorgers en vrijwilligers die zich dagelijks met hart en ziel inzetten om kwaliteitsvolle zorg te verlenen.
Maar wat onze ouderen in de woonzorgcentra overkwam tijdens de coronaperiode deed vooral de generatie  babyboomers nadenken over hoe zij hun oude dag willen doorbrengen.

Vragen
———-
Vragen werden gesteld over de kwaliteit van de aangeboden ondersteuning, de toegang en de betaalbaarheid die momenteel onder druk staan.
Met andere woorden “is de visie, de aanpak in woonzorgcentra, de juiste voor de toekomst?
Ouderen veranderen, ze blijven langer gezond, zijn hoger opgeleiden, ze zijn digitaal vaardiger en mondiger.
Is de huidige infrastructuur van de woonzorgcentra voor de babyboomers nog aantrekkelijk?
Wordt op dit vlak voldoende geluisterd naar die generatie?
Betrokkenheid en inspraak van de bewoners in een woonzorgcentrum moeten maximaal gerealiseerd worden.
Zou het niet een goede zaak zijn indien ouderen in de toekomst  mede zouden beslissen welke opvangvormen worden aangeboden?
Moet niet eerder gestreefd worden naar kleinschalige woonvormen.


Pistes
———
Wordt het goede voorbeeld niet gegeven in het Noorden van Europa, waar in het kader van het ouderenbeleid een belangrijke rol is weggelegd voor de plaatselijke overheid?

Het solidariteitsgevoel brokkelt meer en meer af.
De  huidige generatie ouderen streeft naar meer solidariteit tussen de generaties, naar samenspraak, samenleven jong met oud, oud met jong. Werkelijk samen leven, samen werken, elkaar ondersteunen- daarover gaat het over en zo kunnen en zullen bergen verzet worden.

Gouden tip : "isoleer" vooral de ouderen niet.

Ouderen kijken met enige jaloezie naar formules zoals de Thomashuizen, dit zijn kleinschalige woonvoorzieningen waar mensen, weliswaar met een verstandelijke beperking, wonen in een huis en een veilige omgeving, er liefdevol verzorgd worden, kortom waar je onbeperkt kan leven - met korte communicatielijnen, warmte en waar persoonlijke aandacht er centraal staat. De Villavips en initiatieven die met een persoonsvolgend budget zorg op maat worden georganiseerd.

De ouderen van dag van vandaag willen zelf finaal beslissen welke opvangvormen blijven bestaan.

Ze willen inspraak, ze willen meer vrijheid, zelfregie, participatie  …zoals opstaan en gaan slapen wanneer ze dat willen, zelf bepalen wat ze eten, zelf hun sociale contacten onderhouden, zelf hun hobby’s blijven doen … kortom, halt aan elke  vorm van betutteling- zeg maar, het opleggen en dwingend volgen van beperkende en te veel opgelegde maatregelen.

Evoluties
————-
De dag van vandaag is er in onze woonzorgcentra goed verplegend en verzorgend personeel, maar door gebrek aan tijd en arbeidskrachten, blijft  weinig tijd over om het menszijn, het psychisch welzijn , rekening houdend met zijn/ haar behoeften en wensen, optimaal te kunnen invullen.

De nodige innovatie, flexibiliteit en regelluwte zijn van maximaal belang voor het sociaal welzijn van de huidige ouderen.

Een gezonde mix tussen “eigen woonst en woonzorgcentrum“ met zelfstandigheid, gezondheid en geluk.
Het kan niet ontkend worden dat, na de covid- periode, er tal van gewijzigde maatschappelijke omstandigheden zijn ontstaan … zoals buurtzorg, personeelsschaarste…
Het wordt de hoogste tijd om de ouderenzorg duurzaam te structuren.

Laat het ons ook duidelijk stellen de oudere bevolking bestaat niet alleen uit zorgbehoevenden, maar ook uit niet- zorgbehoevenden.
Onderscheid dat de dag van vandaag nog onvoldoende doorgedrongen is in onze samenleving.
Veroudering wordt in onze cultuur nog altijd geassocieerd met verlies, achteruitgang, last, onproductief en eindigheid.

Er moet meer werk worden gemaakt voor een betaalbare zorg en dringende aandacht voor het mentale welzijn van de bewoners.

Toekomst
—————
Het woonzorgcentrum van de toekomst moet kleinschaliger zijn dan de mastodonten van vandaag.

Er moeten ook contacten worden gelegd met de buurt.
De buurten zijn niet aangepast aan ouderen en de WZC zijn niet de zaligmakende oplossing.

Isoleer het centrum en de bewoners niet van de rest van de samenleving, maar hanteer een open-deur- beleid naar de omgeving waarin het centrum is ingepland: maak bijvoorbeeld de cafetaria toegankelijk voor passanten, buurtbewoners, betrek naburige scholen door bijvoorbeeld een lesuur er te laten doorgaan in het centrum, laat er culturele evenementen of tentoonstellingen plaatsvinden, voorzie een winkeltje …

Zorgbehoevende ouderen uit de buurt die wensen thuis te blijven wonen of in een assistentiewoning, moeten hulp kunnen krijgen vanuit het woonzorgcentrum indien noodzakelijk.
Omgekeerd dienen thuiszorgdiensten actief in de buurt kunnen ingeschakeld worden bij personeelstekort in het woonzorgcentrum.

Eerstelijnsdiensten moeten meer samenwerken.

In ieder woonzorgcentrum is er minstens 1 ouderenpsycholoog aanwezig.
Zo vinden ouderen moeilijk de weg naar psychische zorg.
In de rand van deze problematiek …”waar blijft de ouderen - rechtencommissaris."

Mantelzorgers hebben op elk moment vrije toegang tot het woonzorgcentrum waar hun naaste verblijft.

De toekomst van de woonzorgcentra werd reeds in 2018 door de Vlaamse ouderenraad uitgediept in een aantal algemene bedenkingen en prioriteiten met een aantal specifieke bezorgdheden en aanbevelingen, met als enige doel de kwaliteit van leven en zorg te versterken.

Gestreefd moet worden naar:
- een divers en voldoende groot zorg - en ondersteuningsaanbod
- een verhoging van de wettelijke personeelsnormen
- financiële transparantie en een grondig debat over de dagprijzen en supplementen en onderzoek naar systemen om de betaalbaarheid van woonzorgcentra te garanderen
- een permanente en consequente monitoring van de (ervaren) kwaliteit van zorg en leven


Besluit
———-
Zoals de Vlaamse ouderenraad in 2018 reeds stelde: de woonzorgcentra, de residentiele ouderenzorg, moet een echte thuis voor kwetsbare persoenen zijn.

Verhuizen naar een woonzorgcentrum moet het leven van thuis zo goed als mogelijk verder zetten. 

Ouderen moeten op die manier meer dan ooit hun waardige plaats krijgen in de maatschappij.

Ouderen vormen een steeds grotere groep in onze samenleving.
De wereld is echter niet klaar voor de vergrijzing.
Er moet meer werk gemaakt worden van gespecialiseerde diensten in ziekenhuizen en het aantrekkelijk maken van het beroep van geriater en geriatrisch verpleegkundige.

ER is een nijpend tekort aan geriaters ...al jaren!

Het kan niet ontkend worden en het is meer en meer een feit dat de huidige infrastructuur van de woonzorgcentra voor de babyboomers weinig aantrekkelijk is - hoe goed de bedoelingen ook zijn.
De ontoereikende omkaderingsvormen bij de WZC staan niet toe om voldoende aandacht te geven aan de opgenomen personen.

Hoogtijd dat er ook geluisterd wordt naar de oudere generatie.

Ja, ik pleit naast de huidige WZC ook voor kleinschalige woonvormen, buurtgebonden, buurtwijken  …ja , toekomst gericht moeten kleinschalige woonvormen de voorkeur krijgen.

Zoeken naar geschikte buurt woningen- levensbestendige wijken met veel, maar vooral passende voorzieningen  voor ouderen.

Ik haal graag de Noordelijke landen van Europa aan: daar is de inzet en invloed van de lokale overheid in de ouderenzorg veel groter - daar is er een totaal andere benadering van thuiszorg, wooncomplexen, samenspraak gezondheidswerkers en ouderen - kortom daar is ook minder eenzaamheid. 

Ouderenzorg is meer dan woonzorgcentra.
Het gaat niet alleen om personeel en budget, maar ook om zorgarchitectuur, verenigingsleven, voorzieningen …

Kortom het is meer dan een louter financieel probleem.

Time to act !


Geert Messiaen
september  2022